مبانی نظری صبر در آثار سعدی

مبانی نظری صبر در آثار سعدی

توضیحات: فصل دوم پایان نامه کارشناسی ارشد (پیشینه و مبانی نظری پژوهش)
همراه با منبع نویسی درون متنی به شیوه APA جهت استفاده فصل دو پایان نامه
توضیحات نظری کامل در مورد متغیر
رفرنس نویسی و پاورقی دقیق و مناسب
منبع :انگلیسی وفارسی دارد (به شیوه APA)
نوع فایل:WORD و قابل ویرایش با فرمت doc 

خلاصه ای از کار:

جایگاه صبر و سکوت در آثار سعدی

- منزلت صبر در آثار سعدی

‌صبرجمیل سعدی، خشیت احترام آمیز و عشق توأم با توكُّل است و سرو نماد سرسبزی و چونان روح نماد بی مرگی و نامیرایی است و «قامت» توجه و میل صنوبر دل به سوی دلدار است.

مهشید مشیری در كتاب «سرو قامت دوست»، تأملی در ترجیع بند سعدی، می‌نویسد: «صبراز موضوعات محوری كلام سعدی است. صبر همراه با هم معناها، متضادها، كه از نظر قیاسی (خواه صوری، خواه معنایی) با صبرمربوطند، جملگی در یك مقوﻟﮥ قیاسی قرار می‏گیرند. صبر در غزل‏ها 73 بار ،صبر كردن 27 بار، صبور 12 بار، صبوری 21 بار، تحمل 17 بار، تحمل كردن 22 بار، طاقت 39 بار، شكیب 13 بار، شكیبایی 16 بار، شكیبیدن 4 بار، و مقوﻟﮥ صبرجمعاً 247 بار در غزل‏ها به كار رفته است و همین موضوعات در ترجیع‏بند نیز مورد استفاده قرار گرفته . «(مشیری،1382  :143).................

.............

در گلستان می‏گوید: «طریق درویشان ذكر است و شكر خدمت و طاعت و ایثار و قناعت و توحید و توكل و تسلیم و تحمل» (همان :486)

در ترجیع بند خصوصاً در ابیات زیر صراحتاً به فضیلت صبر می‌پردازد كه همان تحمل است:

ای ســــــرو بلــــند قــــامــت دوســت                    وه وه که شــمایـلـت چــه نیـکـوســت

در پــــــای لــــطافت تــــو مـیــــــراد                   هر ســرو ســهــی که بــر لب جـوسـت

بســـــــیار مــــــــلالتــــــم بکــردنـد                   کانــدر پــی او مــرو که بــد خـوســت                  

ای سخــــــت دلان ســــــست پیـــمان                    ایــن شــرط وفــا بـــود که بی دوست

.....................................

.....................

چنین می‌نماید كه سعدی در این ترجیع بند به تشریح احوالات خود در سلوك با هدف صبر می‌پردازد و تمرین صبر می‏كند. حالات قبض و بسط را در جای جای ترجیع بند می‏بینیم.

................

كلیات سعدی شبیه یك منظوﻣﮥ كهكشانی است، و ترجیع بند صبر مثل یكی از ستاره‌های این منظومه است كه بندها اقمار آنند.

محمد جابانی در باره تربیت در گلستان سعدی می‌نویسد: «صفتی که شایسته شأن معلمان ومربیان است،.................................

امرسون نویسنده و متفكر معروف آمریكائی در قرن نوزدهم می‌گوید سعدی زبان همة ملل و اقوام عالم سخن می‌گوید و گفته‌های او مانند هومر و شكسپیر و سروانتس و مونتنی همیشه تازگی دارد. امرسون كتاب گلستان را یكی از اناجیل و كتب مقدسه دیانتی جهان می‌داند و معتقد  است كه دستورهای اخلاقی آن قوانین عمومی و بین‌المللی است . . . گلستان در طی قرون متمادی كتاب درسی و قرائتی كلیة مدارس اسلامی بوده و وقتی انگلیسها به هندوستان دست یافتند مأمورین آن‌ها بهترین طریقی كه برای دست‌یابی به روحیات غامض و كیفیت افكار و بینش هندیان مسلمان پیدا كردند، همانا مطالعه در مندرجات گلستان بود... اما بوستان در نظر بنجامین ‌فرانكلین مقامی بسیار شامخ و والا داشته است؛ بطوریكه وقتی جمله‌ای از آن را در جزو موعظه‌های جرومی تیلار روحانی و واعظ مشهور انگلیسی قرائت كرد، دربارة آن گفت این جمله باید قاعدتاً یكی از جمله‌های مفقود ‌شدة اشعار تورات باشد. داستانی كه سعدی دربارة صبر و قناعت آورده است چنان در افكار مردم قرن هیجدهم مؤثر واقع شده بود كه آن را بی‌گمان از آیات و تأویلات آسمانی می‌پنداشتند و به زحمت باور می‌كردند كه این افكار حكیمانه زادة اندیشة دانشمند ایرانی و از فارسی به لاتین ترجمه شده‌است» (دشتی، 1381: 180)..............

........................

-نتیجة شیرین صبر

سعدی بر این باور است که گرچه صبر تلخ و دشوار است؛ امّا  نتایج شیرین به بار می‌آورد. رسیدن به کعبة مقصود مستلزم  تحمل مصایب و تحمل سختی‌های فراوانی می‌باشد  که ممکن است در طی طریق با آن مواجه شویم. اگر در طی این راه ناشکیبایی پیشه کنیم ممکن است به بلاهای تازه‌ای دچار گردیم و دردی بر دردها افزوده گردد و بسیار از مقصد دور شویم.  توّکُل و صبر بر سختی‌ها و ناملایمات انسان را در راه رسیدن به مقصود و مقصد یاری می‌کند. کسی که به امید رسیدن به آسانی و گشایش سختی‌ها را تحمل می‌کند به نتایج شیرین صبر کردن واصل می‌گردد:

منشــین ترش از گردش ایام که صبر                   تلخ است و لیکن بـــــــر ِ شیرین دارد

(سعدی، 1374: 121)

.........................

- صبر برای استفاده از وقت مناسب

یکی از نکته‌های اخلاقی که سعدی به ما می‌آموزد  بحث «صبر و توفیق» است. او بر این باور است که «صبر»...............

.......

- صبر برای حفظ عزّت نفس 

رابطة دیگری که در آثار سعدی باید جستجو کرد رابطه بین« صبر »و «عزّت نفس» است. سعدی صبر و غزّت.................

............

- ارتباط صبر وتحمّل سختی‌ها

انسان‌های که  به اجبار یا به اختیار بر جسم و جان خود سختی و مشقّت می‌دهند  وبر درد آن صبر می‌کنند به...............

............

-  فضیلت صبر  در محّنت و نداری

اصولاً مسأله صبر در هنگام گرفتاری و سختی برای انسان مطرح می‌شود و الاّ در هنگام داشتن و آسایش، صبر...................

................

- صبر و کامیابی: 

 سعدی کامیابی و توفیق را حاصل صبرو آهستگی می‌داند. او صبر و آهستگی را نشانه‌ی بلوغ و پختگی عقل و تعجیل و شتاب را  نشانة خام فکری بر می‌شمارد که البته در آن سودی نیست. رسیدن به منزل و مقصود مستلزم  همگامی و صبوری است و عجله انسان را  از مقصد دور می‌کند تمثیل زیبای اشتر و اسب تازی در ابیات زیر موضوع را ملموس‌تر می‌کند.

ای کــــــه مشــتاق منزلى، مــشتاب                     پـند مـــــن کـــار بــند و صبر آموز

اسب تــازی دو تک رود بــه شــتــاب                     و اُشـتر آهــسـته مـی‌رود شـب و روز

(همان:146)

..................

- صبردر سخن گفتن:

هرچند سعدی صبر در همة امور را مطلوب دانسته امّا به نظر می‌آید که صبر در بعضی کارها را بسیار پسندیده‌تر...............

.............

- صبر و عدالت در قضاوت:

سعدی اگر چه در همه کار صبر را  لازم می‌داند و بر آن تأکید می‌ورزد، لیکن از نظر او صبر و تأمُل در قضاوت................

.............

- صبر مایة عزّت و بزرگی است

سعدی  معتقد است،  صبر برای آدم عزّت و بزرگی به بار می‌آورد و باعث می‌شود دیگران به خاطر این فضیلت...................

............

- صبر و شیرینی  به امید وصال

سعدی بر این باور است که  وصال به این   خاطر  چنین شیرین و گوارا است زیرا که با صبری تلخ............

.................

- پاداش صبر:

سعدی بر این باور است که صبر، اسقامت و پایداری برای رسیدن به هدف  اگر چه سخت و طاقت............

.................

- صبر سیرت صاحب دلان است

 سعدی باور دارد که  حتی چارة عشق تنها به دست صبر گشوده می‌شود و کسی که در این راه بی صبری کند به جایی نمی‌رسد او صبر کردن را سیرت اهل صفا می‌نامد و اشاره می‌کند که عاشق صادق باید محبت ورزد و شرط محبت نیز وفاداری و ماندن بر دوستی است که در راه دوست و برای رسیدن به وصل صبوری ورزد.

صبر كن ای دل كه صبر  سیرت اهل صفاست                   چاره‌ی عشق احتمال شرط محبـت وفاست

(همان: 471)

..........

- صبر شرط وفاداری است

سعدی بر این عقیده است، کسی که ادعای وفاداری می‌کند باید نخست صبور باشد و بداند که صبر کردن چه...............

..........

- ناسازگاری صبر و عشق

سعدی براین باور است که عشق و دلدادگی، صبوری و تعقل را بر نمی‌تابد. صبر در غزلیّات عاشقانه‌ی سعدی.........

...........

- صبر و فرج

سعدی علی رغم همة بی تابی هایی که در عشق و دل دادگی می‌کند و صبر را در این میدان ناکار آمد می‌بیند،................

..........

- صبر نا بجا

سعدی در همه کار صبر را چارگر و مفید نمی‌داند. از نظر او، زمانی که صبر مایه‌ی از دست رفتن زمان مناسب.............

.....

- صبر و قناعت

سعدی صبر را برای انسان چون وسیله‌ای دفاعی می‌داند که می‌تواند از آن در برابر خواهش‌ها و خواسته‌های.............

..........

- صبر و نگهداری عهد و پیمان

سعدی در لابلای اشعار خود به ایستادگی بر سر عهد و پیمان بسیار اهمیّت می‌دهد. او یکی از............

............

- صبر  و از خود گذشتگی

از خود گذشتگی صفت ممتازی است که سعدی در اشعار خود به آن نگاهی ستایش گرانه دارد. او کسی را که.............

- صبر و زیبایی

 سعدی  شاعری است که با تمام وجود خود زیبایی را می‌ستاید. او بر هر کس و هر چیز می‌تواند صبر کند الاّ بر زیبایی و جمال. کالای صبر در بازار حسن و جمال متاعی بی‌رونق و کاملاً کساد در بازار طبع سعدی است. سعدی در در برابر زیبارویان ودلبران با حسن وجمال کاملاً بی‌طاقت و بی صبر است. او بارها در اشعار خود  به این مطلب اشاره می‌کند که او  بر همه چیزی صبر دارد به  جز روی زیبا:

.................

- صبر و مردانگی

سعدی معتقد است كه صبر و از خود گذشتگی  شیوة مردان است و تحمل سختی‌ها و گذشت كاری است مردانه  او در این باره می‌گوید:

چه کــــــــــــــنم پـای بـــند احــسانم                                 کار مردان تحمل ا ست و سکون

(همان: 215)

.................

- صبر بر نامرادی‌های روزگار

 سعدی می‌گوید انسان در برابر پیشامدهای روزگار باید متحمل و صبور باشد. روزگار بازی‌های نو به نو دارد و هر لحظه ممكن است اتفاقی تازه رخ دهد. او انسان را به شكار تشبیه  می‌كند كه هر آن ممكن است  به وسیلة باز  مرگ شكار شود :

بــر جــور روزگـار بــبــایــد تـحــــمــلــی              کایـــن باز مــرگ هر گـــه سر از بیضه برکند

(همان: 470)

..............

-صبر و بردباری در برابر افراد نادان

سعدی می‌گوید در برخی شرایط واجب است كه انسان دانا و خردمند در برابر افراد نادان طریق مدارا  و بردباری................

............

-رابطة صبر و صفای باطن

سعدی می‌گوید انسان‌هایی هستند كه در اثر توجه به مبدأ  ازلی دل را از هر گونه خشم و كینه و حسد و بغض.............

..........

- صبر در راه انجام وظیفه

سعدی صبر در راه انجام وظیفه را بسیار مهم  می‌داند.  او بر این عقیده است كه  انسان باید در اه انجام وظیفه..............

..................

- صبر در تصمیم گیری

صبر در تصمیم گیری از نظر سعدی از اهمیت بالا و به سزایی بر خوردار است.  به نظر او هر چه جایگاه و پایگاه  فرد در سلسله مراتب اجتماعی بالاتر برورد، این موضوع اهمیت بیشتری پیدا می كند . زیرا در چنین مواقعی...............

............

 در بسیاری از اشعار، سخنان نغز، ضرب المثل‌ها و قطعات منثور ردپایی از سیاست دیده می‌شود. سكوت در این.............

فهرست منابع

1-          قرآن كریم، (1384). با ترجمه و شرح واژگان ابوفضل ابولفضل بهرام پور، ناشر: آوای قرآن

2-          نهج البلاغه، صبحی صالح. (1387).  ناشر: آوای قرآن

3-          آزادمهر، ش.  (1385). تاریخ انبیاء، یا قصص قرآن از آدم تا خاتم، ناشر: باربد

4-          ابن اثیر، ع. (1385). تاریخ کامل، سیدمحمدحسین روحانی (مترجم) ناشر: اساطیر

...............

..............