مداخله متمركز بر هیجان در كاهش درماندگی رابطه زوجها با فرزند بیماری مزمن

مداخله متمركز بر هیجان (بصورت زوجی و فردی) در كاهش درماندگی رابطه زوجهایی كه فرزندی با بیماری مزمن دارند

فصل اول

طرح مساله:

از بطن درمان خانوادگی درمان زوجین بعنوان یك رویكرد یا شیوة جدید نگریستن به مشكلات روانی پدیدار شده است. یكی از این مدل های مهم ، درمان متمركز بر هیجان [1](EFT) است.

درمان EFT شامل سه مرحله و 9 گام است: مرحله اول 4 گام را در بردارد و با ارزیابی و مشخص كردن چرخه دشوار و نیز تحلیل حالتهای هیجانی همراه آن سروكار دارد. در پایان این مرحله زوج قفل را از چرخه های منفی و تثبیت روابط منفی باز می كنند و به این نتیجه می رسند كه به جای اینكه یكدیگر را متهم بدانند بر چرخه تعامل متمركز شوند. مرحله دوم شامل گامهای 5 تا 7 است، دیگر زوجها توسط هیجاناتشان در هم شكسته نمی شوند، بلكه از تجربه هیجانی شان به عنوان راهنمایی برای نیازهایشان استفاده می كنند. در مرحله سوم موقعیت امنی برای رابطه تثبیت می شود تا آنان بتوانند راه حلهای جدیدی را برای مشكلات قدیمی بیابند وداستانهای روشنی از رابطه بسازند تا وضعیتها و چرخه های جدیدی از رفتارهای دلبستگی تثبیت گردد. و زوج با توانایی تازه ای درباره بحثهای حساس گفتگو كنند و بطور واقع بینانه مشكلات رابطه‌ای را حل كنند. (جانسون 1999).

به اعتقاد جانسون اثر بخشی بالینی EFT بطور قابل توجه ای به اثبات رسیده است، در مواردی كه درمان توام با موفقیت نبوده است به این دلیل است كه موارد انتخاب شده مناسب این نوع درمان (EFT) نیستند مثلاً وقتی زوجی قصد جدایی دارند یا خشونت شدید در رابطه وجود دارد EFT درمان مناسبی نیست، یكی از كاربردهای موثر EFT در درمان (PTSD) و نیز بیماریهای مزمن است، در واقع زمانی كه یكی از زوجین نیاز شدیدی به مراقبت وحمایت همسر خود دارد، همسر دیگر از این حمایت سرباز می زند، اینجاست كه صدمة دلبستگی[2] رخ می دهد.

صدمة دلبستگی به وسیله ترك یا خیانت[3] در لحظه های بحرانی كه فرد به آن نیاز دارد مشخص می شود. این صدمات رابطه را به عنوان یك رابطه ناایمن در ذهن فرد نگه می‌دارد و به عنوان استانداردی مطرح می شود كه فرد آنرا در نظر می گیرد و از آن رنج می برد ( جانسون و میلیكین[4] 2001)

از نظر جانسون (1999) درماندگی رابطه همان دلبستگی ناایمن است و اینكه چطور زوج با چنین ناایمنی روبرو می شود. درماندگی رابطه با ارتباط غیرموثر منفی گرایی متقابل و طرح وارة رابطه منفی مشخص شده است. زوج های درمانده به سختی هیجانات زیر بنایی و نیازهای دلبستگی را مطرح می كنند، به طوری كه تواناییشان برای حل تعارضات به ویژه تعارضات «داغ» كه همراه با اهمیت دلبستگی است باز می‌ماند.

در نتیجه ، وقتی چنین تعارضاتی رخ می دهد یكی از همسران تمایل به انتقاد وشكایت كردن دارد در حالیكه دیگری یك حالت دفاعی به خود می گیرد.

[1] . Emotional Focused therapy 

[2]attachment injure

[3]abandonment

[4] Milikin

...

فصل دوم

روش اجرای پژوهش

مقدمه

از زمانی كه واحد نظری، نظریه های مشاوره خانواده را در دوره دكتری می گذراندم به علت نوع بودن زوج درمانی متمركز بر هیجان، كار بر روی این موضوع را شروع كردم و در اولین كنگره آسیب شناسی خانواده در دانشگاه شهید بهشتی در اردیبهشت 82 مقاله ای ارائه نمودم، سپس با توجه به تجربه ای كه در مراكز مشاوره داشتم یكی از مشكلات مشاوره زوجی را در این دیدم كه مردان نسبت به زنان استقبال كمتری برای مشاوره زوجی دارند. لذا این سئوال برایم مطرح شد كه وقتی مرد در جلسات مشاوره حضور ندارد می توان مشاوره فردی (فقط با زن) انجام داد و انتظار داشت روی نارضایتی زوجی او اثر بگذارد؟

با توجه به این سئوال تصمیم گرفتم اثر بخشی این رویكرد را بصورت زوجی و فردی بررس یكنم، سپس بر اساس مطالعه منابع به این نتیجه رسیدم كه در ایران برای زوجهای دارای فرزند بیمار تحقیقی در زمینه مشاوره انجام نشده است، درمراكز طبی كودكان به حمایتهای مالی توجه شده است (مركز حمایتی به نام محك در بیمارستانهای دولتی فعال است و نیز مراكزی برای حمایت از بیماران تالاسمی و غیره) لیكن با توجه به فشار روانی روی این خانواده ها در این بیمارستانها مركز مشاوره یا مركز خدمات روانشناختی وجود ندارد، لذا برایم این انگیزه مطرح شد كه با انتخاب این جمعیت خاص حداقل توجه مسئولان بهداشت روان را به سوی این جمعیت معطوف كنم تا شاید در برنامه ریزیهای آینده موثر واقع شود.