مقاله بودجه بندی جامع

مقاله بودجه بندی جامع

بودجه ریزی هزینه ای مشكلات آن

حدود یك صد سال قبل و در زمان انقلاب مشروطه، اولین بودجه دولتی ایران تنظیم شد كه در آن محل درآمدها و هزینه ها به صورتی دقیق، فنی و مترقی – در زمان خود – مشخص شده بود. لوایح بعدی بودجه در ایران نیز به نوعی به تقلید از همین نوع بودجه نویسی بود. در این نوع بودجه بندی در واقع دخل و خرج دولت مشخص می شد و اینكه این ارقام چه اثری بر رفاه و پیشرفت و توسعه خواهند داشت، موضوع بودجه نویسی نبود.

مبنای بودجه نویسی دولتی در ایران، برنامه ای – هزینه ای است. به این معنا كه برای هر برنامه ای از سوی دولت هزینه ای در نظر گرفته می شود تا در ردیف یا فصول مربوط به آن هزینه شود. در این سیستم تنها وظیفه مدیران این است كه بودجه را به نوعی هزینه كنند، در نتیجه اثر بخشی و كارآیی و بازدهی در قبال صرف منابع قابل تعیین نیست. در این سیستم بودجه نویسی، تنظیم مدارك هزینه، بیشترین وقت مدیران دستگاه های دولتی را به خود اختصاص می دهد و مدیران در تلاش هستند كه مستندات صرف هزینه ها را برای بازرسان و انجام امور حسابرسی در دست داشته باشند. همچنین هدف سازمان هایی كه متولی حسابرسی و بازرسی از سازمان ها هستند نیز در این خلاصه می شود كه درصدد كشف این موضوع برآیند كه آیا بودجه تخصیص یافته به دستگاه ها و سازمان ها در ردیف و فصول مربوط هزینه شده اند یا خیر؟ و به همین دلیل هیچ گونه شاخص بندی و استاندارد سازی برای ارزیابی عملكرد دستگاه ها انجام نمی شود. مدیران می آموزند كه چگونه صرفاٌ منابع را هزینه كنند و تنها درصدد مستند كردن هزینه های خود باشند.
...

بودجه عملیاتی چیست؟

بودجه عملیاتی سیستمی است كه در آن منابع مصرف می شوند تا نتیجه ای منطقی، معقول و در راستای اهداف سازمان ها بدست بیاید. در این نظام، بودجه بندی بر مبنای اهداف صورت می گیرد. در بودجه بندی عملیاتی سازمان ها با یك طرح كلی (plan )، یك سری برنامه و تعداد بسیار زیادی پروژه روبرو هستند. در این شیوه در یك قالب كلی، طرح ها، برنامه ها و پروژه ها مورد بررسی و ارزیابی قرار می گیرند و با نگرش سیستمی، بودجه بندی می شود. در این نظام بودجه بندی، امكان مقایسه پروژه ها و برنامه ها با هم و انتخاب اثر بخش ترین آنها در نیل به اهداف كلی وجود خواهد داشت و از این طریق مدیران لایق از مدیران نالایق تمیز داده می شوند...